De klok van Weick

Een theorie kan niet tegelijkertijd algemeen, accuraat en eenvoudig zijn.

Dat stelt althans Thorngate (1976). De sociale-wetenschapper staat volgens Thorngate voor het dilemma dat een keuze voor twee van de drie eigenschappen impliceert dat de derde eigenschap buiten bereik blijft. Weick (1979, p. 36) illustreert dit met een klok waarop hij de drie begrippen invult: algemeen op 12 uur, accuraat op 4 uur en eenvoudig op 8 uur. Kies je voor algemeen en accuraat, dan noemt Weick dat ‘two o’clock research’: de wijzer staat tussen de 12 en de 4 – en wijst daarmee in een richting die tegengesteld is aan eenvoudig.

Weick noemt ondersteunende voorbeelden uit zijn eigen vakgebied zoals het algemene en accurate, maar niet eenvoudige werk van Levinson over organisatiediagnose en het algemene en eenvoudige, maar weinig accurate Peter Principle.

Ook op andere gebieden lijkt de stelling geldig. Zo stelt Makridakis (1989) in een artikel over langetermijnplanning: ‘Forecasting presents a paradox. To be accurate, forecasts must be general in terms of the event(s) being predicted and vague in terms of the time the event(s) could occur. However, to be useful, forecasts must be specific and precise.’

Theorieën uit de sociale wetenschappen zijn modellen van de werkelijkheid. Informatiesystemen zijn dat ook. De stelling van Thorngate en de klok van Weick suggereren dat informatiesystemen niet tegelijkertijd algemeen, accuraat en eenvoudig kunnen zijn. We kunnen op de klok drie typen systemen invullen: op twee uur de algemene, accurate systemen (die verre van eenvoudig zullen zijn), op zes uur de accurate en eenvoudige systemen (maar deze zullen niet algemeen toepasbaar zijn) en op tien uur de systemen die eenvoudig en algemeen toepasbaar (maar niet erg accuraat) zijn.

Voorbeelden: SAP (algemeen en accuraat), de SAP-tegenhangers van Exact (accuraat en eenvoudig) en een projectadministratie in een Excel-werkblad (eenvoudig en algemeen toepasbaar).