In de reviews van de literatuur op dit gebied, in de diverse wetenschappelijke onderzoekingen die zijn verricht, en in de vele case-studies die de laatste jaren zijn gerapporteerd, komen enkele trends naar voren die iets onthullen van de cruciale factoren die beslissend zijn voor het succes – of gebrek aan succes – van een team.
Stimulering van teamontwikkeling door teamleiders
Teamleiders hebben een bepalende impact op de ontwikkeling van een groep. In elke fase in het ontwikkelingsproces heeft de groep een specifieke behoefte.
Leiderschap en teamontwikkeling
Simpel gesteld hebben de teamleden in het begin een directieve leiding nodig. Ze hebben behoefte aan structuur en duidelijkheid.
Naarmate de ontwikkeling vordert verschuift de behoefte naar een meer ondersteunende vorm van leiderschap. De leider ondersteunt de groep bij het vaststellen van de normen en de waarden, en bij het creëren van vertrouwen en veiligheid. Deze fase herkent u aan de gezonde (maar op sommige momenten heftige) strijd die zich tussen teamleden voor doet. Teamleden willen namelijk dat hun eigen manier van werken ook in het team leidend wordt. Echter, aangezien iedereen dat in bepaalde mate wil, kost het tijd en energie om hierin een ballans te vinden. Het is de taak van de teamleider om dit proces te ondersteunen. Neem een neutrale positie in (kies geen kant) en reserveer voldoende tijd om gezamenlijk te praten over de manier van samenwerken en stel je als leider.
Als het team samen een goede balans heeft gevonden voor de samenwerking, dan kan de leider een meer delegerende plek innemen. Het team is in deze fase goed instaat om het werk zelfstandig en volwassen uit te voeren. Het is wel aan te raden om regelmatig te blijven reflecteren op het samenwerkingsproces.
Tips voor teamleiders
Veranderingen in het team
Als er zich grote veranderingen voordoen in het team (bijvoorbeeld: een teamlid vertrekt of er komt een nieuw teamlid bij) valt een team vaak terug in een eerdere fase. Ruim als teamleider tijd in om hierover in het team te praten. Een ritueel is hierbij zeer belangrijk.
Blijf reflecteren
Bouw een periodieke reflectie in over het samenwerkingsproces. Doe dit bijvoorbeeld bij een maandelijks overleg door 30 minuten op de agenda vrij te plannen voor reflectie (op de samenwerking). Wat doen we goed, wat kan beter? Wat irriteert, wat maakt blij?
Maak daarbij eens gebruik van alternatieve werkvormen.
Bespreek problemen gezamenlijk
Bespreek problemen die zich in en om het team voordoen, zo veel mogelijk binnen het team als geheel. Neem geen personen apart om een probleem op te lossen, dat werkt zeer averechts. Het is wel spannend om het bijvoorbeeld tijdens een teamoverleg te doen en kost in eerste instantie meer tijd. Echter, voor de ontwikkeling en samenwerking binnen het team is dit essentieel.
Vier successen
Essentieel voor de motivatie van een team. Het kan bijvoorbeeld helpen als de successen worden gevisualiseerd. Wees hierin creatief. Een voorbeeld uit de praktijk is een team dat een bouwproject aanstuurt. De voortgang werd op kantoor gesimuleerd door met blokken een huis te bouwen. “Het fundament ligt, we zijn goed bezig!”
Een ander voorbeeld is dat van een team bij een grote bloedbank die het aantal donoren weergegeven heeft met rode balletjes in een grote vaas met percentages erop. “Nog 10%!”