Handboek managementmodellen

Kritisch op modellen
Wat zeggen anderen?

Hieronder bedrijfskundige modellen in een handig overzicht!

Het ‘Handboek Managementmodellen‘ is geschreven door Tom Willem den Hoed en uitgegeven bij Van Haren Publishing.

Er zijn diverse modellenboeken in omloop, maar het handboek managementmodellen is echt één van de betere boeken.

Tom Willem den Hoed heeft een logische, handzame ordening aangebracht, een ordening van die modellen die je kunt gebruiken voor het beschrijven van de situatie en voor specifieke analysedoeleinden. Denk bijvoorbeeld aan modellen die inzicht verschaffen in onze overallbedrijfsvoering, aan modellen waarmee we specifiek bepaalde organisatieonderdelen kunnen onderzoeken om te zien waar verbeter- en innovatiemogelijkheden liggen enzovoorts.

Wil je meer weten over het boek? Boek kopen? Klik op de cover van het boek!

Tom Willem den Hoed heeft de modellen onderscheiden naar zes groepen:

  • beschrijvende modellen
  • analysemodellen
  • procesmodellen
  • businessmodellen
  • bedrijfsmodellen
  • prestatiemanagementmodellen

Iedere groep modellen wordt ook nog eens onderscheiden in drie of vier subgroepen.

Handboek en modellensite

Het Handboek Managementmodellen en Managementmodellensite vullen elkaar aan. Hieronder tref je een overzicht aan van alle modellen die in het handboek voorkomen, onderscheiden in groepen en subgroepen, zodat je snel de werking van bepaalde modellen kan traceren. Modellen uit het handboek die ook op Managementmodellensite voorkomen, zijn voorzien van een oranje link.

De onderstaande teksten zijn citaten uit het Handboek Managementmodellen.

1. Beschrijvende modellen

Beschrijvende modellen zijn modellen die een algehele, omschrijvende impressie en beeld opleveren en worden vooral gebruikt om een overallbeeld of sfeer te schetsen van de organisatie en haar positie. Met deze modellen kunnen we een eerste indruk verkrijgen van de organisatie als geheel en wat er mogelijk speelt in of rondom de organisatie. Beschrijvende modellen zijn met name geschikt voor een quick scan van de organisatie. Een scan met als resultaat een overzicht van en inzicht in hoe de verschillende betrokkenen de (bedrijfs)situatie inschatten, waar mogelijk een nadere analyse nodig is en waar mogelijke oplossingsrichtingen zouden kunnen liggen.

De beschrijvende modellen kunnen we onderscheiden in

  • algemeen beschrijvende modellen
  • specifiek beschrijvende modellen
  • eenvoudige beschrijvende modellen

Beschrijvende modellen gaan over items als

  • historie
  • issues
  • visie, koers, strategie
  • cultuur
  • type organisatie
  • enzovoort

Algemeen beschrijvende modellen

Specifiek beschrijvende modellen

Eenvoudige beschrijvende modellen

Vanwaar die indeling in algemeen, specifiek en eenvoudig?

De indeling in zes modellen wordt per categorie verdeeld in algemeen geldend, eenvoudig en accuraat. Deze indeling is gebaseerd op de Klok van Weick.

2. Analysemodellen

Analysemodellen worden toegepast daar waar de onderzoeker een nadere analyse wil plegen om scherper te kunnen zien en te beoordelen wat er aan de hand is. Een analysemodel is als het ware een vergrootglas dat vanuit een bepaald bedrijfskundig vakgebied een element of aspect, het geheel of de ontwikkelingsfase, nader beschouwt en analyseert. Tom Willem den Hoed heeft in zijn boek Handboek Managementmodellen gekozen voor een systeemtheoretische indeling van de analysemodellen.

De organisatie en haar omgeving wordt dan geanalyseerd naar twee dimensies:

  • elementen en aspecten

Bij elementen wordt er gekeken naar subsystemen die verbijzonderen, zoals groeistrategie, externe markt, kostenopbouw, klantorderkoppelpunt en bij aspecten wordt er gekeken naar subsystemen die de hele organisatie raken, zoals IT, financiën, kerncompetenties, cultuur en leiderschapsstijl.

  • overall en fase

Overallmodellen maken een plaatje van het gehele systeem en fasemodellen kijken naar groeifasen van organisaties.

De analysemodellen kunnen we onderscheiden in

  • elementmodellen
  • aspectmodellen
  • overallmodellen
  • fasemodellen

Analysemodellen gaan over items als

  • markt
  • klantendoelgroepen
  • aanbod van producten en diensten
  • structuur
  • cultuur
  • technologieën
  • systemen
  • innovaties
  • financiën
  • management
  • enzovoort

Elementmodellen

Aspectmodellen

Overallmodellen

  • ISO 38500 standaard voor Corparate Governance
  • Cultural framework van Hofstede
  • DESTEP-model
  • Dupont-analyse
  • Bedrijfsarchitectuur: Novius Architectuur Methode
  • Ondernemingsmodel van Bissidy & Charan
  • Strategisch Management-model van Johnson, Scholes & Whittington
  • SWOT-analyse
  • Waarde-innovatie, Strategy Canvas volgens Kim & Mauborgne

Fasemodellen

  • BCG-matrix
  • Organisatievolwassenheid: CMMI
  • MABA-analyse
  • Product lifecycle-mode van Perrault
  • Scenarioanalyse
  • SERVQUAL
  • Strategisch Overwicht van D’Aveni

3. Procesmodellen

Procesmodellen worden gebruikt om processen nader te beschouwen en te analyseren. Procesmodellen kunnen dienen als basis voor een continue verbetercyclus. Den Hoed (2013) constateert terecht dat in veel organisaties de nadruk legt op controleren in plaats van processen en prestaties continu verbeteren. Veroorzaker van deze werkwijze is de manager. De manager legt eenzijdig de nadruk op de resultaten of de KPI’s en veronachtzaamt de zachte aspecten als bijvoorbeeld leiderschap en weerstand.

De indeling is arbitrair:

  • externe procesmodellen die een overzicht geven in de externe processen en krachtenvelden
  • interne procesmodellen die een inzicht geven van wat er speelt bij interne (bedrijfs)processen
  • situationele procesmodellen die omschrijven wat er precies gebeurt of dient te gebeuren in een situatie of (organisatie)proces
  • personele procesmodellen die aangeven welke processen (kunnen) plaatsvinden bij individuele personen of groepen mensen

Procesmodellen kunnen we indelen in

  • modellen voor externe processen
  • modellen voor interne processen
  • situationele procesmodellen
  • personeleprocesmodellen

Procesmodellen kan je gebruiken voor onderwerpen als

  • doelgroepen
  • markt
  • inkoop
  • kwaliteit
  • processen
  • teams
  • creativiteit

Modellen voor externe processen

Modellen voor interne processen

Situationele procesmodellen

Personele procesmodellen

4. Businessmodellen

Businessmodellen zijn bedoeld om na te gaan hoe en waar waarde wordt gecreëerd, waar de toegevoegde waarde wordt verdiend en waar de kosten vandaan komen.

Een businessmodel beschrijft alle facetten die invloed hebben op het creëren van een meerwaarde in de organisatie voor klanten.

De term businessmodel heeft een ruimte betekenis.

Een bekend en veel gebruikt businessmodel is het Business Model Canvas van Alex Osterwalder.

Onderdeel van het businessmodel is het verdienmodel: hoe en waarom kunnen we een inkomstenstroom genereren?

Businessmodellen kunnen we indelen op basis van de PDCA-cyclus:

  • Plan: opzet van een businessmodel
  • Do: design van een businessmodel
  • Check: check op het businessmodel
  • Act zien we later terug onder Bedrijfsmodellen

Businessmodellen gebruiken we voor onderwerpen als

  • strategie
  • ondernemen
  • MVO
  • organisatie-ontwikkeling

Opzet van een businessmodel

  • Blauwe Oceaan-strategie
  • Duurzaam ondernemen
  • ISO 26000 richtlijn voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Design van een businessmodel

Check op een businessmodel

5. Bedrijfsmodellen

Bedrijfsmodellen hebben meer dan de andere modellen een overallkarakter. Bedrijfsmodellen geven ons de mogelijkheid om met een helicopterview naar de belangrijkste onderdelen van de organisatie te kijken.

De meeste bedrijfsmodellen waarborgen een bedrijfskundige brede blik op de organisatie. De verschillende velden waarnaar zij kijken zijn onder te verdelen in

  • de omgeving of externe aandachtsgebieden
  • de interne of organisatiegebieden
  • de specifieke resultaatgebieden

Bedrijfsmodellen kunnen we indelen in

  • generieke bedrijfsmodellen
  • specifieke bedrijfsmodellen
  • bedrijfsmodellen voor innovatie en verandering

Bedrijfsmodellen gebruiken we voor onderwerpen als

  • interne organisatie
  • kwaliteit
  • businessmodellen

Generieke bedrijfsmodellen

Specifieke bedrijfsmodellen

Bedrijfsmodellen voor innovatie