Wanneer we onbewust (automatisch) handelen, dan is gedrag te verklaren vanuit drie algemeen geaccepteerde, deterministische theorieën:
- genetisch determinisme: het is de schuld van je grootouders;
- psychologisch determinisme: het is de schuld van je ouders (opvoeding en jeugdervaringen);
- omgevingsdeterminisme: het is de schuld van je baas, je partner, je puberende kind, de economische situatie, de politiek en dergelijke.
Wanneer we ons bewust zijn van ons gedrag, zijn we ook in staat om te kiezen.
Covey haalt in zijn boek Frankl aan, die in een concentratiekamp een fundamenteel principe van de menselijke cultuur ontdekte, namelijk dat tussen stimulus en respons de menselijke vrijheid ligt om te kiezen. Met zijn voorstellingsvermogen van een leven na de oorlog overleefde Frankl het concentratiekamp.
Zelfbewustzijn, voorstellingsvermogen, geweten en vrije wil zijn ingrediënten die ons bewust gedrag vergroten. Onze keuzevrijheid betekent dat mensen verantwoordelijk zijn voor hun eigen leven. Ons gedrag is afhankelijk van onze besluiten, niet van onze omstandigheden.
Bron:
- Covey, S., De zeven eigenschappen van effectief leiderschap, Uitgeverij Business Contact, Amsterdam, 2003, pag. 55-58
Meer weten? Wij selecteerden de volgende boeken voor jou.