Een empirisch onderzoek naar het COM-B-model

Hoe kunnen we de onderliggende factoren van jongvolwassen gedrag begrijpen en beïnvloeden door te kijken naar hun vaardigheden, omgeving en motivatie?
In hoeverre verklaren Capability, Opportunity en Motivation samen het gedrag rondom gezond eten en bewegen bij jonge volwassenen?
Hoe kan het COM-B-model helpen om gerichte en effectieve interventies te ontwikkelen die echt gedragsverandering stimuleren bij deze doelgroep?

In dit artikel wordt de kennis vanuit het COM-B-model, dat wordt gebruikt in de gezondheidszorg, vertaald naar kennis die kan worden gebruikt bij het veranderen in organisaties.

Inleiding

Dit onderzoek evalueert de bruikbaarheid van het COM-B-model, dat bestaat uit de factoren Capability (vermogen), Opportunity (mogelijkheid) en Motivation (motivatie), om het gedrag van jonge volwassenen op het gebied van voeding en lichamelijke activiteit te verklaren. Het doel is om betere interventies te ontwikkelen voor het voorkomen van gewichtstoename bij deze doelgroep. Uit de studie blijkt dat het model ongeveer 31% van de variatie in lichamelijke activiteit en 23% in eetgedrag kan verklaren. Voor fysieke activiteit werken capability en opportunity voornamelijk via motivatie, terwijl voor eetgedrag capability vooral via motivatie werkt, en ook opportunity via capability en motivatie wordt gekoppeld.

Belangrijke factoren volgens het COM-B-model

• Vereisten voor lichamelijke activiteit: zowel Capability als Opportunity zorgen via Motivatie dat gedrag plaatsvindt.
• Vereisten voor eten: capability beïnvloedt eetgedrag vooral via Motivatie; daarnaast fungeert Capability als schakel tussen Opportunity en Motivatie.

Ontwikkelen van gerichte interventies

Het COM-B-model biedt inzicht in de onderliggende mechanismen die gedragingen beïnvloeden. Door te weten welke factoren als barrières of enablers functioneren (bijvoorbeeld gebrek aan kennis, sociale steun of fysieke omgeving), kunnen interventies specifiek gericht zijn op het versterken van de juiste elementen. Bijvoorbeeld, het verbeteren van vaardigheden (capability) of het creëren van gunstige omgevingsfactoren (opportunity) kan motivatie versterken en zo gezond gedrag bevorderen.

Organisatieverandering

De kennis uit dit onderzoek naar het COM-B-model is zeer bruikbaar voor tactische en strategische veranderingen in organisaties, omdat het inzicht biedt in de complexe interactie tussen vaardigheden, omgeving en motivatie die gedragsverandering stimuleren. In volgorde:

Gerichte interventies ontwikkelen

Organisaties kunnen op basis van de bevindingen unieke en gerichte strategieën ontwerpen die bijvoorbeeld vaardigheden versterken (bijvoorbeeld training), de omgeving aanpassen (bijvoorbeeld faciliteiten of beleid), en motivatie stimuleren (bijvoorbeeld beloningen of bewustwordingscampagnes).

Prioriteiten stellen

Het model helpt om te identificeren welke factoren het meest bepalend zijn voor gewenst gedrag. Organisaties kunnen zo bepalen op welke gebieden (Capability, Opportunity, Motivation) ze hun inspanningen moeten richten om maximale impact te behalen.

Integrale aanpak

De bevindingen onderstrepen dat gedragsverandering niet alleen op één niveau plaatsvindt, maar een combinatie vereist. Strategisch kunnen organisaties bijvoorbeeld beleid ontwikkelen dat rekening houdt met psychologische vaardigheden, fysieke infrastructuur en sociale normen.

Evaluatie en adaptatie

Het model biedt een raamwerk voor het monitoren en evalueren van interventies, doordat het duidelijk maakt welke mechanismen werken en welke niet. Hierdoor kunnen organisaties hun strategieën continu aanpassen.

Voorbeeld: implementatie van een gezonde leefstijl in een bedrijf

Situatie: een organisatie wil medewerkers stimuleren om regelmatig te bewegen en gezonder te eten om de algehele gezondheid en productiviteit te verbeteren.

Toepassing van het COM-B-model

• Capability: het bedrijf organiseert workshops en trainingen over gezonde voeding en eenvoudige fysieke oefeningen die medewerkers zelf kunnen uitvoeren. Dit verhoogt de kennis en vaardigheden (psychologische en fysieke capaciteit).
• Opportunity: de organisatie wijzigt de werkplek door bijvoorbeeld een wandelroute aan te leggen, fietsenstallingen te plaatsen, gezondere snackopties in de kantine aan te bieden en pauzes te stimuleren die bewegen bevorderen. Dit creëert fysieke en sociale mogelijkheden (omgeving en normen).
• Motivation: motivatie wordt aangejaagd via bewustmakingscampagnes, challenges, beloningen voor deelname en het betrekken van leiders die het goede voorbeeld geven. Dit versterkt de wens en het vertrouwen om gezond gedrag te vertonen.

Resultaat: door het combineren van deze strategieën, gebaseerd op de bevindingen van het onderzoek, wordt een holistische aanpak gerealiseerd die zich richt op alle drie de domeinen van het COM-B-model. Het resultaat is een grotere kans op blijvende gedragsverandering onder medewerkers.

Lees het hele artikel en download de pdf.

On 3 May 2025   /   Verandermanagement