- beschrijft de acht organisatiemetaforen van Morgan
- legt nut en noodzaak van dit model uit
- biedt de mogelijkheid om zelf een scan uit te voeren
- geeft een aantal werkvormen
- wordt aangevuld met een longread en boek
Gareth Morgan ontwikkelde de organisatiemetaforen met als doel de complexiteit van organisaties en hun functioneren beter te begrijpen en te verklaren. Dit deed hij vanuit de overtuiging dat de manier waarop mensen over organisaties denken — de beelden of metaforen die ze gebruiken — hun begrip van deze organisaties en hoe ze ermee omgaan, vormgeeft. De organisatiemetaforen heeft hij uitgebreid beschreven in zijn boek ‘Beelden van organisatie‘.
Door verschillende metaforen te gebruiken, biedt Morgan een rijkere en meer veelzijdige manier van kijken naar organisaties. Dit helpt om de complexiteit en de veelzijdigheid van organisatiestructuren, culturen en processen te begrijpen. De metaforen nodigen uit tot kritisch denken over organisaties. Ze moedigen mensen aan om vraagstukken vanuit verschillende perspectieven te bekijken, waardoor ze tot nieuwe inzichten en oplossingen kunnen komen.
Door organisaties door verschillende lenzen te bekijken, kunnen managers en werknemers mogelijkheden voor verandering en innovatie identificeren. Het helpt bij het herkennen van nieuwe manieren om problemen aan te pakken of de organisatie te verbeteren. Metaforen kunnen complexe ideeën toegankelijk maken en helpen bij het overbruggen van communicatiekloven binnen en tussen organisaties. Ze bieden een gemeenschappelijke taal om over complexe en abstracte concepten te praten.
Door organisaties vanuit verschillende perspectieven te bekijken, kunnen onderliggende conflicten, machtsstructuren en culturele kwesties worden blootgelegd. Dit kan helpen bij het aanpakken en oplossen van organisatorische dilemma’s.
Geen enkele metafoor doet volledig recht aan de complexiteit van een organisatie. Elke metafoor belicht bepaalde aspecten terwijl andere worden genegeerd. Door meerdere metaforen te gebruiken, biedt hij een veelzijdige toolkit die leiders, managers en consultants kunnen gebruiken om organisaties te analyseren en te leiden.
Acht metaforen
Organisaties als machines
Deze metafoor ziet organisaties als efficiënte, voorspelbare en goed geoliede machines. Het benadrukt de belangrijkheid van structuur, taken en procedures om efficiëntie te bereiken. Het past goed bij grote bureaucratieën en organisaties met gestandaardiseerde processen.
Organisaties als organismen
Hier worden organisaties gezien als levende wezens die moeten overleven en zich aanpassen aan hun omgeving. Deze kijk benadrukt de noodzaak van aanpassing, groei en ontwikkeling in reactie op externe veranderingen.
Organisaties als hersenen
Deze metafoor ziet organisaties als systemen die kunnen leren en zichzelf kunnen organiseren, vergelijkbaar met de werking van het menselijk brein. Het legt de nadruk op intelligentie, leren en het vermogen om complexe problemen op te lossen.
Organisaties als culturen
Deze kijk benadrukt de verzameling van gedeelde waarden, overtuigingen en praktijken binnen een organisatie. Het ziet organisaties als minisamenlevingen met hun eigen rituelen, mythen en symbolen.
Organisaties als politieke systemen
Deze metafoor benadrukt de aanwezigheid van verschillende belangen, conflicten en machtsspelletjes binnen organisaties. Het ziet besluitvorming als een resultaat van onderhandelingen en machtsstrijd.
Organisaties als psychische gevangenissen
Hier worden organisaties gezien als plaatsen waar mensen beperkt worden door hun eigen overtuigingen, waarden en gedachtenpatronen. Deze metafoor benadrukt hoe individuen en groepen binnen organisaties beperkt kunnen worden door onzichtbare barrières.
Organisaties als flux en transformatie
Deze metafoor ziet organisaties als entiteiten in constante verandering, waarin alles voortdurend in beweging is (flux) en transformeert. Het benadrukt de dynamische en veranderlijke aard van organisaties.
Organisaties als instrumenten van overheersing
Deze kijk ziet organisaties als middelen voor het bereiken van doelen, vaak ten koste van werknemers, de samenleving of het milieu. Het benadrukt de negatieve aspecten van organisaties en hun impact op mensen en de wereld.
Wil je meer leren over de organisatiemetaforen, ga dan naar de longread over de organisatiemetaforen van Morgan.
Toepassen
Het toepassen van de acht organisatiemetaforen in de praktijk kan helpen bij het analyseren, begrijpen en verbeteren van organisatorische processen, structuren en culturen. Waar moet je dan aan denken?
Identificeren van problemen
Gebruik de metaforen om onderliggende problemen binnen de organisatie te identificeren. Bijvoorbeeld, als een organisatie wordt gezien als een machine, maar inefficiënt is, kan het zijn dat processen te rigide of verouderd zijn.
Ontwikkelen van oplossingen
Afhankelijk van de geïdentificeerde problemen, kunnen verschillende metaforen suggesties bieden voor oplossingen, zoals het verbeteren van aanpassingsvermogen (organismen) of het aanmoedigen van innovatie en leren (hersenen).
Leiderschapsperspectieven verbreden
Door managers en leiders bloot te stellen aan verschillende metaforen, kunnen zij hun perspectief op organisatiebeheer verbreden en meer flexibele, adaptieve leiderschapsstijlen ontwikkelen.
Managementtraining
Gebruik de metaforen als een raamwerk in trainingssessies om toekomstige leiders te leren over de complexiteit van organisatorische dynamiek en hoe deze effectief te beheren.
Bevorderen van begrip en empathie
Metaforen kunnen helpen om verschillende perspectieven binnen de organisatie te verklaren en te waarderen, waardoor effectievere communicatie en samenwerking tussen teams en afdelingen ontstaat.
Flexibel denken
Stimuleer flexibel denken door regelmatig van metafoor te wisselen bij het analyseren van organisatieproblemen, waardoor nieuwe inzichten en oplossingen aan het licht kunnen komen.
Aanpassing aan context
Kies de meest geschikte metafoor afhankelijk van de specifieke situatie, probleem of doelstelling. Erken dat geen enkele metafoor alle aspecten van een organisatie volledig kan vastleggen.
Kritische kanttekeningen
Een van de kritieken op het model is dat het sterk leunt op de interpretatie van de gebruiker. De manier waarop een metafoor wordt toegepast en begrepen, kan variëren afhankelijk van de persoonlijke ervaringen en achtergrond van de individuele gebruiker. Dit kan leiden tot subjectiviteit in analyse en conclusies.
Hoewel metaforen helpen om complexe organisatorische processen begrijpelijk te maken, kunnen ze ook leiden tot over-simplificatie. Belangrijke nuances en aspecten van organisatorische dynamiek kunnen verloren gaan wanneer ze worden gereduceerd tot een enkele metaforische vergelijking.
Er is een risico dat de metaforen verkeerd worden gebruikt of geïnterpreteerd op een manier die schadelijk kan zijn voor organisaties. Bijvoorbeeld, het rigide toepassen van de “organisatie als machine” metafoor kan leiden tot een overmatige focus op efficiëntie ten koste van creativiteit en menselijkheid.
Sommige critici wijzen op de beperkingen van het model in termen van zijn toepasselijkheid op diverse soorten organisaties, met name in niet-westerse of niet-traditionele contexten.
Hoewel Morgan een metafoor van organisaties als politieke systemen biedt, benadrukken sommige critici dat het model mogelijk niet voldoende de diepgewortelde machtsdynamieken en conflicten binnen organisaties adresseert.
Voor een professionele (door)ontwikkeling en aanpakGert Jan Schop

Heb jij of heeft jouw organisatie na het bestuderen van de modellen en artikelen op managementmodellensite.nl nog professionele ondersteuning nodig in de vorm van advies, training en/of coaching, neem dan contact op met Gert Jan Schop. Gert Jan heeft veel ervaring in verschillende organisaties en met een grote diversiteit aan
Beelden van organisatie

Het boek ‘Beelden van Organisatie’ (originele titel “Images of Organization”) van Gareth Morgan is een baanbrekend werk dat de manier waarop we denken over organisaties en hun management fundamenteel heeft veranderd. Gepubliceerd in 1986, biedt dit boek een diepgaand inzicht in de complexiteit van organisatiestructuren en -dynamiek door het gebruik
Longread: organisatiemetaforen

In deze longread over de organisatiemetaforen van Morgan wordt iedere metafoor uitgebreid beschreven. Deze longread is gebaseerd op het boek ‘Beelden van organisatie‘ van Gareth Morgan. Dit artikel biedt de mogelijkheid om een organisatie door de lens van een organisatiemetafoor te beschouwen. Een organisatie heeft vaak kenmerken van meerdere metaforen,
Scan organisatiemetaforen Morgan

Welke organisatiemetafoor past bij jouw organisatie? De scan organisatiemetaforen van Morgan bestaat uit tien sets stellingen. Per set stellingen mag je 10 punten verdelen. Geef de stelling(en) die het meest past of passen jouw punten. Past één stelling helemaal bij jouw organisatie, dan geef je die 10 punten. Maar je
Werkvormen rondom organisatiemetaforen Morgan

Metafoor-mapping Inleiding Deze werkvorm richt zich op het verkennen van de organisatiemetaforen van Gareth Morgan door teams hun eigen organisatie te laten analyseren en in kaart te brengen door middel van één of meerdere metaforen. Het doel is om inzicht te krijgen in de huidige organisatiecultuur, structuur en dynamiek. Doelstelling
Reflecteren op de organisatiemetaforen

Reflecteren op het eigen handelen binnen je eigen organisatie via de lens van de organisatiemetaforen van Gareth Morgan biedt professionals een krachtig instrument om diepgaand inzicht te verkrijgen in zowel hun persoonlijke bijdrage als de bredere organisatorische dynamiek. Deze methodiek moedigt aan tot een kritische en veelzijdige benadering van zelfreflectie,