Scenariostudie model BMC

Scenariostudie model BMC


De toekomst is moeilijk te voorspellen. Daarom maken we soms gebruik van scenario’s: toekomstbeelden. Dit zijn extrapolaties, doorredeneringen of interpretaties van bestaande, realistische, normatieve of zelf fictieve ontwikkelingen. Ze geven een beeld van hoe de toekomst eruit zou kunnen zien.

Scenario’s zijn omgeven door een grote mate van onzekerheid. Men moet er daarom voorzichtig mee omgaan. Scenariostudie zijn meestal bedoeld als heuristisch instrument. Heuristiek heeft betrekking op het vinden van oplossingen van problemen, het ontwerpen van theorieën, de bevestiging of de verwerping ervan door experimenteel onderzoek, en het doen van allerlei ontdekkingen. De heuristiek betreft de wetenschap als historisch proces, als ontsluiting van de gegeven werkelijkheid die de menselijke ervaringshorizon uitbreidt. De werkelijkheid blijft daarbij niet onveranderd, door de modelvorming wordt de werkelijkheid in een bepaald kader gebracht.

Scenario’s prikkelen strategen, bestuurders, ondernemers en beleidsmakers om na te denken over de toekomst, de doelen die ze willen bereiken en over de maatregelen die ze in het heden zouden kunnen nemen om op langere termijn effect te sorteren. De kunst van het maken van een scenariostudie is dat zij tegelijkertijd realistisch moet zijn.

Wil men een strategische keuze maken dan moeten de scenario’s ook daadwerkelijk een zo compleet mogelijk beeld geven van de ontwikkelrichtingen. Het grote risico van scenariostudies is dat de gebruikers ervan de toekomstbeelden voor werkelijk gaan aanzien en zich letterlijk en figuurlijk erop blindstaren.

Eelco van Hout en Noor Lourens hebben een scenariostudie gedaan en enkele toekomstscenario’s in beeld gebracht. Toekomstscenario’s die als kompas dienen om keuzes waar de verschillende beleidsvelden nu voor staan weloverwogen te kunnen nemen. Deze scenario’s lenen zich voor een reflectie op de toekomst van een organisatie en bedrijfsvoering. Dit vanuit de gedachte dat mogelijke bestuurlijke en organisatorische ontwikkelingen in het openbaar bestuur – die centraal staan in de scenario’s – gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering en omgekeerd de bedrijfsvoering mede richting geeft aan die bestuurlijke en organisatorische ontwikkelingen. Anders gezegd: bestuur, organisatie en bedrijfsvoering hebben alles met elkaar te maken en beïnvloeden elkaar.

Onder de scenario’s liggen aannames over de manier waarop het openbaar bestuur zich op lange termijn ontwikkelt, mede in samenhang met de maatschappelijke omgeving. Daarbij is voortgebouwd op ontwikkelingen die nu al deels zichtbaar zijn en worden verkend. Overheden kunnen ervoor kiezen zich verder te ontwikkelen in de richting van één of meer scenario’s.

De onderscheidende ontwikkelpatronen van de scenario’s zijn gebaseerd op de belangrijkste ontwikkelingen in de gemeentelijke beleidsvoering en de gemeentelijke organisatie.

Beleidsproces

Aangaande beleid gaat het kortweg tussen enerzijds de beweging dat gemeenten in een complexer wordend beleidsveld, met een pluralisering van beleid, partijen en belangen, zelf het voortouw en de regie nemen en de marsroute uitstippelen naar de probleemoplossing en anderzijds dat zij steeds meer terugtreden en proberen in het complexe proces van beleidsvorming samen te werken met alle andere partijen.

Organisatie

Voor wat betreft organisatie zien we enerzijds gemeenten die zoveel mogelijk proberen vast te houden aan de wortels van de bureaucratie en proberen hun organisatie zodanig gedifferentieerd en gestructureerd op te bouwen dat zij alle maatschappelijk vraagstukken zo effectief mogelijk kunnen oppakken. Anderzijds zijn er gemeenten waarneembaar die vanuit de erkenning van de meervoudigheid van organisatiepatronen niet meer alles in hun eigen organisatie hoeven hebben, of directe sturing daarop willen hebben. Zij richten hun organisatie meer open en flexibel in, zodat gewenste kennis en kunde makkelijk in de organisatie kan worden ingebracht.

Hieruit ontstaat het vier ‘richtingen’ model waarin gemeenten zich kunnen ontwikkelen. Deze richtingen zijn niet autonoom, maar het gevolg van bewuste en samenhangende keuzes: dynamiek in de flashmob, manoeuvres in de markt, maatschappelijke carrousel en retro in control. Een korte toelichting:

Dynamiek in de flashmob: meervoudig beleidsproces en gefragmenteerde open organisatie.

Het publieke domein is volledig gefragmenteerd, zeer complex en vrijwel oncontroleerbaar. Maatschappelijke vraagstukken worden bepaald in een ingewikkelde en nauwelijks meer centraal te overziene strijd van lokale, regionale en mondiale actoren, zowel publiek als privaat, met sterk conflicterende belangen. Gemeenten zijn kleine, ‘holle’ werkorganisaties die bestaan uit een steeds wisselende en tijdelijke invulling van zelfstandige werknemers.

Manoevres in de markt: centraal gestuurd beleidsproces en gefragmenteerde open organisatie.

De verzakelijking en versplintering van het publieke domein heeft zich doorgezet. De nog steeds centraal opererende gemeenten hebben veel organisatieonderdelen buiten de deur gezet en bestaan uit een kleine kern van topambtenaren en accountmanagers. Zij houden een ingewikkeld netwerk van (sub)contractsrelaties met publieke en private ondernemingen. Publiek ondernemerschap wordt gewaardeerd als een noodzakelijk, hybride sturingsmechanisme waarvan iedereen profiteert.

Maatschappelijke carrousel: meervoudig beleidsproces en vaste, begrensde organisatie.

Het publieke domein is uitgegroeid tot een netwerksamenleving. Collectieve taken en maatschappelijke vraagstukken worden opgelost in netwerken met maatschappelijke en private partners. De gemeente is slechts een van de spelers in het veld, alle partijen zijn wederzijds afhankelijk van elkaar en dat drijft hen tot optimale invulling van de maatschappelijke coalitie.

Retro in control: centraal gestuurd beleidsproces en vaste, begrensde organisatie.

Marktwerking en publiek-private samenwerking hebben niet tot de gewenste resultaten geleid. Publieke taken en collectieve functies worden exclusief door overheden uitgevoerd, vanuit een sociale en collectieve benadering. Het vertrouwen in de overheid is groot. Gemeenten zijn grote spelers die in control zijn wat betreft maatschappelijke vraagstukken.

App!

BMC heeft ook een speciale app voor de iPad ontwikkeld rond de BMC ToekomstWijzer. Deze app bevat, naast een beschrijving van de visie en informatie, filmpjes en voorbeelden, een interactieve scan waarmee u zelf uw organisatie kunt ‘plotten’ in de scenario’s. De app kunt u gratis downloaden op uw eigen iPad. Kijk op http://www.bmc.nl/toekomstwijzer.


Meer weten? Wij selecteerden de volgende boeken voor jou.

Zes denkhoeden

  Hét boek bij het model van de denkhoeden! Dr. Edward de Bono wordt beschouwd als een internationale autoriteit op het gebied van conceptueel denken. In deze everseller verheldert hij op een originele manier alle ingewikkelde besluitvormingsprocessen. Door vanuit zes verschillende invalshoeken naar een probleem te kijken, komt u sneller

Posted in Marketingmanagement, Strategisch management | Tagged , , | Comments Off on Zes denkhoeden

Strategiemodellen – Het Financial Times handboek

Met ‘Strategiemodellen’ leert u snel en eenvoudig welke benaderingen en modellen u nodig heeft om een gezonde strategie te ontwikkelen voor uw bedrijf, zodat u niet alleen investeerders overtuigt, maar ook een succesvolle koers kunt varen. Dit helder geschreven handboek beschrijft 88 modellen en technieken, allemaal binnen het kader van

Posted in Leiderschap en management, Marketingmanagement, Organisatie-ontwikkeling, Performancemanagement, Strategisch management | Tagged , , , , , , , , , , , , | Comments Off on Strategiemodellen – Het Financial Times handboek